Terapötik Bronkoskopi; solunum yollarının görüntülenmesi ve bu alandan biyopsi alınması için kullanılan endoskopik yöntem olan bronkoskopinin ileri tanı ve tedavi amacı ile kullanılmasıdır.

Bronkoskopinin kullanıma girmesi 1900 lü yılların başlarında olsa da asıl yerini 1968 yılında hareket kabiliyeti olan flexible bronkoskopun icadı ile almıştır. Terapötik Bronkoskopi adına gelişmeler de daha çok 1980 li yıllarda cryo ve elektrokoter kullanımı ile artmıştır. Dumon’un özellikle nefes borusu darlıklarında stent uygulamaları ile büyük bir boşluk daha kapanmış ve birçok cerrahi tedavi için uygun olmayan hasta terapötik bronkoskopik girişimlerle nefes almaya devam edebilmiştir. Solunum Yolu Hastalıklarının endoskopik tedavisinde çığır açan bu yöntem maalesef bu konuda deneyimli bronkoskopistlerin azlığı nedeni ile yeteri kadar yaygınlaşamamıştır. 2006 yılında Karakoca’nın geliştirdiği resector balon ile özellikle solunum yolu darlıkları, nefes borusu içi tümöral tıkanıklıklar ve şimdiye kadar tedavisinde yetersiz kalınan KOAH için daha kolay uygulanabilir bir tedavi şansı doğmuştur.

Birçok klinik tarafından lokal anestezi eşliğinde endoskopi ünitesinde uygulanan bronkoskopi, hasta için daha konforlu uygulanabilmesi ve işlemin yeterli ve olması gereken performansla gerçekleştirilebilmesi amacıyla genel anestezi eşliğinde yapılmaktadır. Ağız yoluyla nefes borusuna girilerek anestezi altındaki hastaya uygulanmakta ve bu esnada hastanın anestezi kontrolünde rahat nefes alıp vermesi sağlanmaktadır. Hasta bu süreçte herhangi bir şey hissetmez.

Sizlere Terapötik Bronkoskopinin en çok kullanım alanları ile ilgili bilgiler aktarmaya çalışacağım.

–           Solunum Yolu Hastalıklarının Tanısı ve Solunum Yolu Temizliği

Tüm solunum yolu uygun boyutta bronkoskop kullanılarak ses telleri seviyesinden küçük subsegment denilen alanlara kadar incelenir. Şekil değişikliği, renk değişikliği ya da olmaması gereken bir yapı görüldüğünde bu alandan biyopsi alınır. Solunum yolu içindeki sekresyonlar aspire edilerek temizlenir ve toplanan tüm materyal bronkoskopi sonrası inceleme yapılmak üzere patoloji laboratuvarına gönderilir.

Yoğun balgam şikayeti olan ya da kanama nedeni ile kan pıhtıları oluşmuş hastalarda serum fizyolojik solüsyonlar ile solunum yolları ayrı ayrı yıkama ve aspirasyon işlem tekrarı ile tüm birikmiş sekresyonlardan ve artıklardan arındırılabilir.

Yemek parçası, toplu iğne, diş parçası gibi yanlışlıkla solunum yoluna kaçan yabancı cisimler bulunarak yine aynı seansta çıkartılarak hastanın rahatlaması sağlanır. Hastada bazen ilk geliştiğinde öksürük dışında bir bulgu oluşturmayan yabancı cisim aspirasyonları, ilerleyen zamanda bronş içinde inflamasyon, reaksiyon oluşturarak ciddi akciğer enfeksiyonlarına neden olabilir.

Öksürükle kan gelmesi, nefes darlığı, uzamış öksürük, akciğer görüntüleme yöntemlerinde izlenen şüpheli lezyonlar, atelektazi varlığı görülen tüm hastalarda yapılması gereklidir. Hastalar için kolay uygulanan, hızlı tanı koyduran bir yöntemdir.

–           Solunum Yolu Darlıklarının Genişletilmesi ve Stent Yerleştirilmesi

Yoğun bakım ünitesinde tedavi görmesi gerekmiş hastalarda, taburculuk sonrasında 2-4 hafta içinde nefes borusunda darlık gelişebilir. Bu genellikle giderek ağırlaşan nefes darlığı, ses değişikliği ve nefes alıp verirken ve öksürürken meydana gelen bir hırıltı ve düdük benzeri sesle kendini gösterir. Bu hastalarda tedavi yapılmazsa ilerleyen darlık hastanın nefes almasını giderek zorlaştırır, balgam atmasını da imkansız hale getirerek enfeksiyon gelişmesine yol açar. Hastanın yeniden yoğun bakım ihtiyacı doğabilir ya da nefessiz kalabilir. Bu gibi darlıklarda cerrahi olarak daralmış bölgenin çıkarılması ve normal yapıdaki nefes borusunun yeniden uc-uca dikilmesi ile sorun giderilebilir. Büyük ve ağar bir ameliyat olan bu ameliyat için genel durumu uygun olmayan hastalarda ya da acil girişim gerektiğinde bronkoskopi aracılığıyla bujinasyon, resector balon gibi tekniklerle daralmış alan tekrar genişletilebilir ve hastanın yeniden rahat nefes alması sağlanabilir.

Nefes borusunun etrafında bulunan dokuların iyi ya da kötü huyu tümörlerinde kitle basısı nedeni ile nefes borusu baskı altında ezilerek nefes alınması güç hal alabilir. Bu durumda da bronkoskopik olarak nefes borusunun içine yerleştirilen stentler ile basınçtan etkilenmemesi ve ezilmemesi sağlanabilir.

–           Cerrahi Tedavi için Uygun Olmayan Hastalarda Tümörle Tıkalı Bronşların Açılması

Akciğer kanserlerinin birincil tedavisi uygun hastalarda cerrahidir. Ancak ileri evre olan hastalarda ise cerrahi uygulanmamakta, onkolojik tedavi verilmektedir. Bu hastalarda kanser dokusunun nefes borusu içine doğru büyümesi ve nefes borusunu tıkayarak nefes darlığı, tıkalı alanın altındaki akciğer dokusu içinde ise enfeksiyon oluşturması söz konusudur. Bu tür tıkanıklıklar hastanın genel durumunu bozarak onkolojik tedavi almasına da engel olur. Bu hastaları enfeksiyondan korumak, rahat nefes almasını sağlamak, onkolojik tedavisine devam edilmesini sağlamak için endoskopik yöntemle genel anestezi altında ağızdan girilerek tıkalı bronşun, laser, cryo, resector balon gibi tekniklerle yeniden açılması, gerekli durumda açılan bronşa stent yerleştirilerek tekrar tıkanmasını önlemek mümkündür.

–           İleri Evre KOAH Hastalarında Daralmış Bronşların Genişletilmesi ve Temizlenmesi (KOAH Balon Tedavisi)

KOAH geri dönüşümsüz ve ilerleyici bir hastalık olarak bilinir. Uzun süre sigara kullanan birçok kişinin kaçınılmaz sonu KOAH’dır. Nefes yolu ile uygulanan ilaçlar sayesinde hastalar nispeten normal günlük hayatlarına etkilenmeden devam ederler. Ancak hastalık ilerledikçe ilaçlara rağmen günlük aktiviteler kısıtlanmaya başlar, oksijen destek tedavilerine ihtiyaç duyulur, hatta yatağa bağımlı hale gelirler. Son dönem ise yoğun bakım takip ve tedavisidir. Solunum yollarının içini kaplayan dokunun kalınlaşması ve sekresyon yani balgam üreten hücrelerin çoğalması ile seyreden bu hastalıkta uygun hastalarda KOAH Balon tedavisi ile hastalığın ağırlığının bir iki evre geri çekilmesi sağlanabilir. Geri dönüşümsüz olarak bilinen bu hastalıkta KOAH Balon tedavisi ile kalınlaşmaya neden olan goblet hücrelerini yok ederek bronş daralmasını genişletmek, bronş içi yoğun sekresyon ve hücre artıklarını temizlemek ve bu sayede hastayı oksijen bağımlılığından kurtarmak mümkündür.